داشتن مهارتهای ارتباطی موثر برای موفقیت در بسیاری از جنبه‌های زندگی، امری ضروری به شمار می‌آید. بهبود مهارتهای ارتباطی نیاز اساسی یک جامعه است؛ سازمان‌ها به دنبال روابط سازمانی بهتر هستند و یا افراد با داشتن مهارت ارتباطی خوب، روابط بهتری با خانواده و دوستان خود ایجاد می‌کنند.
بنابراین ارتباط موثر مهارت کلیدی بین فردی است که بهبود بخشیدن به آن مزایای بسیاری برای دیگران دارد. اما عده‌ای از افراد نمی‌دانند برای تقویت این مهارت از کجا شروع کنند. ما در این مقاله می‌خواهیم به بررسی داشتن مهارتهای ارتباطی موثر و تقویت آن و نکاتی مهمی که در این رابطه وجود دارد، بپردازیم.
در یک ارتباط موثر اولین گام مدیریت کردن احساسات است. شرط داشتن ارتباط موفق با دیگران این است که بتوانید احساسات خود را مدیریت کنید. اگر راه ارتباط با احساساتی مثل خشم، ناراحتی، ترس، نفرت، تعجب و لذت را بدانید بهتر خود را مدیریت خواهید کرد. با دانستن مهارتهای ارتباطی حتی در در موقعیت‌های پر از چالش می‌توانید به راحتی شرایط را کنترل کرده و به شکل اثربخش‌تری با دیگران ارتباط برقرار کنید.
افرادی که سخت‌تر یا بهتر از دیگران کار می‌کنند، همیشه همه توجه‌ها را به خود جلب نمی‌کنند، گاهی اوقات مهم‌ترین مسئله این است که چگونه ایده‌های خود را به دیگران برسانیم و آنها را متقاعد کنیم؟!. اینجاست که مهارتهای ارتباطی به شما کمک می‌کند تا تاثیرگذاری بیشتری داشته باشید و به ارتباطات بیشتری دست یابید.
مهارتهای ارتباطی بیشتر از یادگیری یک زبان خارجی یا هر مهارت کاری دیگر مهم است. یک فرد با مهارتهای ارتباطی بهتر می‌تواند در جایگاه شغلی بهتری از هم رده‌های خود قرار گیرد. با تقویت مهارتهای ارتباطی، می‌توانید حتی در موقعیت‌های پرتنش، بدون از دست دادن اعتماد و احترام ارتباطات خوبی داشته باشید.
بهترین موقعیت برای تمرین مهارتهای اجتماعی ارتباطات روزانه می‌باشد، می‌توانید در موقعیت‌های مختلف با تعاملات ساده این مهارت‌ها را تمرین کنید:
۱. تماس چشمی برقرار کنید: نگاه کردن به چشم‌های فرد مقابل گفتگوی شما را موفقیت‌آمیزتر خواهد کرد، حال فرقی نمی‌کند که گوش می‌دهید یا صحبت می‌کنید. تماس چشمی علاقه و توجه شما را نشان می‌دهد.
۲. از زبان بدن آگاه باشید: زبان بدن بیشتر از یک ساعت گفتگو می‌تواند درباره شما سخن بگوید، از اینکه بدن شما در حال انتقال چه پیامی است آگاه باشید. قرار گرفتن در یک موقعیت راحت با دست‌های باز این پیام را انتقال می‌دهد که شما در دسترس و آماده شنیدن هستید. همچنین از دست و حالات چهره خود نیز می‌توانید استفاده کنید به شکلی که کل بدن شما صحبت کند.
۳. پیامی واحد بفرستید: از فرستادن پیام‌های درهم و مبهم خودداری کنید. توجه کنید کلمات و لحن صدا، حرکات بدن، حالات صورت شما یک پیام واحد را برسانند.
۴. بر ذهنیت خود تسلط داشته باشید: از آنجا که ذهنیت شما بر روابط‌تان تاثیر می‌گذارد بهتر است درباره هیچ فردی نیز پیش داوری نکنید. آگاهانه انتخاب کنید که صادق، صبور و مودب باشید. همان‌طور که دوست دارید دیگران نسبت به شما بی‌تفاوت نباشند شما نیز نباید نسبت به احساسات دیگران بی‌تفاوت باشید.
۵. یک شنونده فعال باشید: برای اینکه در یک گفتگوی دو طرفه شرکت کنید باید بتوانید به دیگران گوش دهید، گوش دادن موجب می‌شود از فرد مقابل شناخت بهتری نیز پیدا کنید. همچنین به شما در رفع سوء‌تفاهم‌هایی که نتیجه عدم درک و شناخت یکدیگر است، کمک می‌کند. به عنوان یک شنونده فعال می‌توانید علاقه خود را به چیزی که گفته می‌شود نشان دهید؛ گاهی‌اوقات لبخند بزنید و مطمئن شوید که حالت دوستانه‌ای دارید. با عباراتی مثل “بله” یا “اوه” گوینده را به ادامه صحبت ترغیب نمایید.
۶. قضاوت نکنید: برای داشتن یک رابطه ماندگار لزومی ندارد که تمام افرادی که با آنها در ارتباط هستید را دوست داشته باشید یا با عقاید آنها موافق باشید. تنها لازم است که قضاوت و سرزنش را کنار بگذارید تا بتوانید دیگران را درک کنید.
۷. در زبان بدن به تفاوت‌ها توجه کنید: هر فرد ممکن است با توجه به نوع فرهنگ و خانواده خود، زبان بدن متفاوتی داشته باشد. پس در خواندن زبان بدن دیگران بهتر است به سن، احساسات درونی، فرهنگ خانوادگی و اجتماعی آنها توجه کنید.
۸. شمرده صحبت کنید: کلمات را زیر لبی و نامفهوم ادا نکنید. چرا که افراد میزان شایستگی اجتماعی را از طریق نحوه بیان کلمات می‌سنجند. آرام صحبت کنید؛ اگر سریع صحبت کنید دیگران به تنش‌‌های درونی شما پی خواهند برد. پس شروع به تمرین کنید تا صدای خود را آرام و ملایم کنید. همچنین به صدای خود روح بدهید و یکنواخت صحبت نکنید.
۹. مثبت فکر کنید: از آنجا که اظهارنظر مثبت تشویق کننده و موثر است و نظرات منفی، دلسردکننده هستند، ذهن اغلب تمایل دارد که روی نکات منفی تمرکز نماید بنابراین خیلی مهم است که آگاهانه نظرات و گفتگوی مثبت را مدیریت کنیم.
۱۰. درک حالات چهره: هوش افراد در مورد مدیریت احساسات و هیجانات خود و دیگران بسیار زیرکانه عمل می‌کند. بنابراین بسیار مهم است که به حالات چهره افراد توجه کنیم. حالات چهره بخصوص چشم‌ها دروغ نمی‌گویند، در نتیجه از طریق تماس چشمی می‌توانید بازخورد بهتری بگیرید و آنچه را که فرد مقابل در صحبت‌هایش بروز نمی‌دهد را متوجه شوید.
۱۱. بر حل مشکلات تاکید کنید: هنگامی که در مورد یک مشکل صحبت می‌کنید سعی کنید وضعیت را توضیح دهید و اثبات کردن را فراموش کنید و راه حل‌هایی را پیشنهاد دهید که وضعیت را بهبود ببخشد (از اینکه چه کسی درست یا غلط می‌گوید اجتناب کنید).
۱۲. قابل اعتماد باشید: قابل اعتماد بودن مهم‌ترین بخش ارتباط موثر است. اگر در روابط خود مبنای اعتماد را پی نریزید نمی‌توانید روابط طولانی مدتی داشته باشید.
۱۳. خودتان باشید: آیا تا به حال برایتان اتفاق افتاده که با فردی صحبت کنید و احساس کنید خودش نیست؟ شاید فردی را برای اولین بار ملاقات می‌کنید و سعی دارید او را تحت تاثیر قرار دهید. اگرچه هدف بدی ندارید اما راه درستی را انتخاب نکرده‌اید. مطمئن باشید که فرد مقابل متوجه این رفتار شما خواهد شد. پس بهتر است خودتان باشید و به فرد مقابل هم این فرصت را بدهید که همین کار را بکند.
۱۴. لذت بردن از برقراری ارتباط: به ارتباطات تنها به عنوان یک ابزار برای پیش برد اهداف نگاه نکنید. بهتر است مهارتهای ارتباطی را با شوخ طبعی و صمیمیت لذت‌بخش کنید تا در کنار دیگران اوقات خوشی را سپری کنید. بهبود این مهارت باعث می‌شود افراد بیشتری را در کنار خودتان نکه‌دارید.
افرادی که با مهارتهای ارتباطی بالایی در اجتماع و خانواده حاضر می‌شوند دارای ویژگی‌هایی به شرح زیر می‌باشند
با توجه به مطالب ذکر شده در می‌یابیم که در مهارت ارتباط موثر، در درجه اول به ارتباط بهتر با درون خود نیاز دارید. اولین راه حل ارتباط موثر با دیگران، خودشناسی و نگرش مثبت درونی می‌باشد، پس از گذراندن این مراحل و تقویت آنها می‌توانید یک ارتباط موثر و صحیح در زندگی بیرونی برقرار کنید. تمرین و تکرارهای کوچک روزانه وقت زیادی از شما نمی‌گیرد اما می‌توانید مطمئن شوید که مهارتهای ارتباطی شما را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد.
