درمان بیشفعالی در کودکان روش‌های متفاوتی دارد که رفتاردرمانی یکی از شیوه‌های مهم آن میباشد، که به عنوان مکمل در کنار دارو و دیگر روش‌های درمانی کاربرد دارد. اگر کودک شما بیشفعال است و پزشک تشخیص بیشفعالی برای او داده است، بهتر است که شما با تمام موارد کمک‌کننده به کودک آشنا شوید.
همانطور که می‌دانید دارو درمانی تنها یکی از روش‌های کنترل و درمان اختلال بیشفعالی محسوب نمی‌شود، بلکه برای درمان و کنترل این اختلال راههای درمان مختلفی وجود دارد. برخی از راههای درمان، همزمان با مصرف دارو و برخی دیگر بدون نیاز به مصرف دارو کاربرد دارد. یکی از روش‌های موثر و مکمل در کنار دارو، درمان بیشفعالی در کودکان با رفتار درمانی میباشد.
نحوه رفتار با کودکان بیشفعال بسیار حساس است و باید سنجیده و تحت کنترل باشد. اگر کودک‌تان بیش فعال است و به شما نیاز دارد، بهتر است کار خود را کنار بگذارید و به او گوش دهید. گاهی اوقات نیز لازم است کمی توجه خود را از او بردارید و به او اعتماد کنید.
اقدام برای درمان کودکان بیشفعال، موضوع بسیار مهمی است، زیرا اگر اختلال بیس‌فعالی در سن مناسب درمان نشود، علائم این اختلال تا دوران بزرگسالی همراه شخص خواهد بود. در برخی موارد دیده شده که علایم این اختلال قبل از دوران بلوغ یا اوایل دوره بزرگسالی رفع شده است. اما در بیش از نیمی از موارد اختلال بیشفعالی همچنان باقی‌می‌ماند و فقط علائم آن تغییر می‌کند.
قبل از سن 12 سالگی درمان خود به خودی اختلال بیشفعالی بعید به نظر می‌رسد و نیاز است که این کودکان تحت نظر پزشک متخصص درمان شوند. می‌توان گفت درمان بیشفعالی در کودکان ترکیبی از روش‌های دارو درمانی، رفتار درمانی و کار درمانی میباشد، که از نظر کارشناسان سن طلایی برای درمان افراد مبتلا تا قبل از ۱۲ سالگی است. همچنین استفاده از رژیم غذایی مناسب نیز باعث کاهش علائم این اختلال می‌گردد.
اختلال بیش فعالی از نظر شدت و ضعف دارای انواع مختلفی است که باعث شده روش درمانی برای هر کودک نسبت به دیگری متفاوت باشد. بنابراین برای درمان این اختلال در کودکان تعیین مدت زمان قطعی کار درستی نیست و تایید نمی‌شود.
والدین و معلم کلاس درس، نقش مهمی را در کمک به کودک بیشفعال برای یادگیری او و تشخیص و تنظیم رفتارش ایفا می‌کنند. والدین می توانند اهداف کوچکی که قابل مدیریت باشد را به کودکشان بدهند، مثلاً نشستن سر میز شام برای حداقل 10 دقیقه، گرچه برای دستیابی به آن نیز باید پاداشی به کودک خود بدهند.
همینطور معلم وی با فرستادن کارت گزارش به خانه و اطلاع به والدین که آیا کودک آن‌ها امروز در مدرسه، به اهداف رفتاری‌اش رسیده است یا خیر، کمک بزرگی به والدین خواهند کرد.
درمان بیشفعالی در کودکان با رفتار درمانی که به عنوان تغییر رفتار یا درمان رفتاری-شناختی نیز شناخته می‌شود، برای کودکان با اختلال کم توجهی بیشفعالی، یک درمان بسیار موفق محسوب می‌شود. رفتار درمانی به خصوص برای کودکانی مفید است که از داروهای محرک استفاده می‌کنند و حتی ممکن است به شما اجازه دهد که میزان مصرف دارو را کاهش دهید.
رفتار درمانی گاهی اوقات بر شناسایی افکار کودک و سعی در تغییر برخی از آن‌ها متمرکز می‌شود. این روش درمان با تقویت رفتارهای مورد نظر از طریق پاداش و تعریف و کاهش رفتارهای مشکل با تنظیم محدودیت‌ها و عواقب همراه است.
تحقیقات نشان می‌دهد درمان بیشفعالی در کودکان با رفتار درمانی بخش مهمی از درمان برای این کودکان را تشکیل می‌دهد و وضعیت تفکر کودک را بهبود می‌بخشد و از انجام کارهای بدون فکر و ناگهانی در وی مانع می‌شود. هدف از رفتار درمانی، یادگیری رفتارهای مثبت و تقویت آن‌ها و از بین بردن رفتارهای ناخواسته و مشکل‌ساز میباشد.
رفتار درمانی نه تنها توانایی کودکان بیشفعال را برای کنترل توجه و تمرکز در مدرسه افزایش می‌دهد، بلکه روابط آن‌ها را در خانواده و دوستانشان تحت تاثیر قرار می‌دهد. رفتار درمانی تمرینات رفتاری برای خانواده، خود کودک و حتی معلمان در مدرسه را شامل می‌شود.
همچنین رفتار درمانی می‌تواند به عنوان درمانی جایگزین باشد، که در تعداد زیادی از بیمارانی که به محرک‌ها پاسخ نداد‌ه‌اند و یا تمایل به استفاده دارو ندارند به کار می‌رود. رفتار درمانی می‌تواند در تعدادی از بیماران نیز به عنوان درمان کمکی در کنار درمان دارویی از رفتار درمانی استفاده شود.
براساس شواهد به دست آمده، رفتار درمانی برای زیرگروه خاصی از بیماران با اختلال بیشفعالی یا نقص توجه در کودکان بسیار مفید واقع شده است، به عنوان مثال در کودکانی که با والدین خود روابط ضعیف دارند و یا مخالفت و خشونت زیادی در خانواده دارند، استفاده از این روش درمان نتیجه‌بخش خواهد بود.
معمولاً رفتار درمانی اگر به طور همزمان با دارو درمانی انجام پذیرد، نتیجه بهتری داشته و اختلال بهتر قابل کنترل خواهد بود. به طور کلی درمانگر رفتاری – شناختی به این ۳ مورد می‌پردازد:
1. تنظیم برنامه‌های تغییر رفتاری در مدرسه، کار، و خانه
2. تعیین اهداف مشخص برای رفتار و موفقیت
3. به خانواده‌ها و آموزگاران کمک می‌کنند تا جایزه‌ها و نتایج خود را حفظ کنند.
درمانگر در روش درمان بیش فعالی در کودکان با رفتار درمانی، تلاش می‌کند با کودک همکاری کند تا او رفتارهای جدیدی یاد بگیرد. این رفتارها می‌تواند جایگزین رفتارهایی شوند که معمولاً برای کودک دردسرساز و گاهی مشکل آفرین میباشد. همچنین درمانگر ممکن است به کودک بیاموزد، که چگونه احساسات خود را به نحوی بیان کند که برای دیگران و خود او مشکل‌ساز نباشد.
بخشی از رفتار درمانی شامل آموزش به والدین کودکان بیشفعال میباشد. در این روش برای والدین مهارت‌های جدیدی آموزش داده می‌شود تا بتوانند مهارت‌های موجود در خود را برای آموزش، راهنمایی و مدیریت رفتار فرزندشان تقویت کنند.
در این روش معمولاً والدین به صورت گروهی در کلاس‌هایی که تشکیل می‌شود شرکت می‌کنند و یا به طور خصوصی با یک روان درمانگر ملاقات می‌کنند تا بتوانند علائم بیش فعالی و نحوه صحیح برخورد با رفتارهای کودک را بهتر بشناسند.
تحقیقات نشان می‌دهد که آموزش والدین علاوه بر درمان بیشفعالی در کودکان، باعث تقویت رابطه والدین و فرزند و همچنین موجب کاهش چشمگیر مشکلات کودکان می‌گردد. بنابراین این کلاس‌ها نحوه صحیح رفتار با کودک را به والدین یاد می‌دهند و روابط والدین با کودک را بهبود می‌بخشند.
معلمان و مربیان نیز باید در زمینه برخورد با کودکان دچار بیشفعالی آموزش‌های لازم را ببینند. در صورتی که کودک شما دچار اختلال بیشفعالی است، بهتر است قبل از ثبت نام فرزندتان در مدرسه یا کودکستان با مربی وی صحبت کنید تا مطمئن شوید که آیا وی نسبت به این اختلال و نحوه برخورد با آن اطلاعات کافی دارد یا خیر.
