روانشناسی زبان بدن به فهمیدن، درک کردن و خواندن احساسات غیرکلامی افراد می‌پردازد. بدون تردید زبان بدن، از بخشهای مهم ارتباطات و تعاملات انسانی، فهمیدن و درک کردن احساسات اشخاص محسوب میشود. بر این اساس، با تجزیه و تحلیل حالات و حرکات و نوع قرارگیری اعضای بدن یک شخص، به ویژه وضعیت قرارگیری دست و پا، در لحظه می‌توان به احساسات او پی‌برد. معمولاٌ اشخاص در مواقع برقراری ارتباط یا صحبت کردن، رفتارها و حالات بدنی ویژه از خود نشان می‌دهند.
به همین دلیل، فرآیند استفاده از حالات بدن، لحن صدا، نوع نگاه، وضعیت قرارگیری دست، پا و حالات سر و صورت، روانشناسی زبان بدن را در بر می‌گیرد. این حالات زمانی رخ می‌دهد که در جهت دریافت یا ارسال پیام‌های بدون کلام باشیم. بر اساس تحقیقات و یافته‌های علمی، بیش از 55 درصد اثر کلی یک پیام، به صورت ارتباط های غیرکلامی منتقل میشود. در این میان 38 درصد اثر یک پیام شنیداری و 7 درصد آن به شکل کلامی ظاهر میشود.
بر این اساس می‌توان گفت، روانشناسی زبان بدن به عنوان یکی از بخشهای ارتباطات غیرکلامی، در مذاکرات، سخنرانی‌ها و برقراری تعاملات از درجه اهمیت بسزایی برخوردار است. همچنین در روانشناسی جنایی می‌توان از زبان بدن فرد برای درک و فهم راستی آزمایی او به نتایجی دست یافت.
همانطور که ذکر شد، در روانشناسی زبان بدن و در هنگام برقراری ارتباط، 55 درصد پیام‌های انتقال یافته به دیگران به شکل غیرکلامی بروز پیدا می‌کند. رفتارهای غیرکلامی شامل حالات چشم‌ها، ابروها، سر و وضعیت قرارگیری دستها و پاها میشود. قسمت ناهشیار مغز کنترل زبان بدن را بر عهده دارد. به همین علت، اشخاص هیچ‌گونه دخل و تصرفی در این موضوع ندارند. بنابراین هر رفتار و عملی در این زمینه احساسات درونی و واقعی فرد را بازتاب می‌دهد.
روانشناسی زبان بدن از قدمت بسیاری بالایی برخوردار می باشد. چارلز داروین، نخستین کسی بود که تحقیقات در رابطه با این موضوع را آغاز نمود. زبان بدن یک واسطه و رابط بسیار قوی و حائز اهمیت به شمار می رود. چرا که نمایانگر نحوه رفتارها، نوع بیان، حرکات، لحن گفتار و سایر خصوصیات ذاتی فرد محسوب می شود.
بنابراین روانشناسی زبان بدن یک پارامتر و مؤلفه تاثیر گذار و مؤثر در تعاملات و ارتباطات انسانی محسوب میشود. زبان بدن (Body language) در جنبه‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد از جمله ارتباط با همسر، عرصه کار و فعالیت، تربیت فرزند و تعاملات روزمره.
از آنجایی که روانشناسی زبان بدن همراه با (حالات و حرکات اعضای بدن) شخص به صورت ناخودآگاه به منظور ارسال پیام‌ها به طرف مقابل، است، ذکر نکاتی مهم و کاربردی در این زمینه می‌تواند بسیار موثر باشد. چنانچه فرد در هنگام تعامل و صحبت با یک شخص بیش از اندازه به او نزدیک شود، نشاندهنده عدم توجه به حریم شخصی افراد می‌باشد. این موضوع عدم راحتی و صمیمیت افراد را در پی دارد.
تکان دادن فراتر از حد معمول سر، نشانه تظاهر به فهمیدن یا عدم درک و فهمیدن موضوع است. همچنین نگاه کردن فرد به ساعت در هنگام صحبت کردن، نمایانگر کم‌صبری و بی‌احترامی می‌باشد. این کار تداعی کننده عدم تمایل به شنیدن صحبتهای طرف مقابل یا عجله داشتن است. قرار گرفتن حالت بدن در وضعیت نامتناسب نیز بی‌احترامی و بی‌حوصلگی جهت شنیدن صحبتهای طرف مقابل را نشان می‌دهد.
در روانشناسی زبان بدن، کف دست‌های باز صداقت فرد را متجلی می‌سازد. دست به سینه شدن نیز، حالت دفاعی فرد را تداعی می‌کند. همچنین تکان دادن پاها نشانگر ضعف، اضطراب و ناراحتی است. چین انداختن ابرو، اقباض گردن و فشار دادن دندان‌ها، مفهوم ترس را می‌رساند. لبخند زدن به صحبتهای طرف مقابل دال بر علاقمندی می‌باشد.
در روانشناسی زبان بدن انداختن پاها روی هم نشانه مقاومت بوده و تماس چشمی طولانی و زیاد نشانه عدم صداقت می‌باشد. معرف علاقمندی تماس چشمی است و حالت آینه‌ای به منزله تعامل خوب بوده و بالا بردن ابروها نشانه رنجش یا راحت نبودن فرد می‌باشد.
روانشناسی زبان بدن در تشخیص هیجان، ترس، اضطراب، استرس، صداقت و دروغگویی، پیشبینی تصمیمات، رفتار و موضع اشخاص کاربرد فراوانی دارد. در علم روانشناسی، زبان بدن از جمله راهکاری مؤثر در تشخیص دروغگویی افراد به شمار می‌آید. زبان بدن فردی که در حال دروغ گفتن است با دست‌های مشت کرده یا در جیب رفته، مالیدن گردن، چانه، گوش، چشم، لکنت و تغییر لحن و صدا، کشیدن یقه لباس و خنده‌های اجباری در هنگام صحبت کردن همراه می‌باشد.
زبان بدن همچنین در تشخیص اضطراب و استرس نفش بسزایی دارد. بدین صورت که فرد دچار شده به اضطراب یا استرس در چهره‌اش نوعی رنگ پریدگی، برافروختگی و بی‌قراری ظاهر میشود. نوع و نحوه قرارگیری دستها نیز در این زمینه بسیار تاثیر گذار می‌باشد. از دیگر کاربردهای روانشناسی زبان بدن، پیشبینی رفتار و موضع طرف مقابل است. بر همین اساس، فردی که مضطرب و نگران است نه تنها تمرکز لازم را ندارد، بلکه از گرفتن تصمیمات مناسب و عکس العمل‌های لازم نیز عاجز است.
روانشناسی زبان بدن، به عنوان یک ابزار قدرتمند در ارتباط غیرکلامی در نوع و نحوه تاثیرگذاری تعاملات اجتماعی، از جایگاه ویژه‌‌‌ای برخوردار می‌باشد. می‌توان گفت زبان بدن هرگونه تعاملات روزمره ساده تا مذاکرات در سطح بالا را تحت شعاع خود قرار می‌دهد. همچنین زبان بدن نشاندهنده وضعیت احساسی و عاطفی فرد نیز می‌باشد. اعمال هر نوع حرکت و رفتار و بخشی از عواطف و احساسات فرد توسط زبان بدن به تصویر کشیده میشود.
بنابراین می‌توان گفت، در پرتو روانشناسی زبان بدن احساسات حقیقی و واقعی افراد به وسیله حالات مختلف اعضای بدن متجلی می‌گردد. در بررسی و ارزیابی نوع تعامل افراد با یکدیگر، این رفتار و اعمال بسیار تاثیرگذار می‌باشد. به همین علت، زبان بدن و معطوف شدن بر احساسات و عواطف درونی افراد، کمک شایانی در مورد خواسته‌ها، تفکرات و احساسات آنها می‌کند.
